ประวัติศาสตร์สมัยรัชกาลที่ 4 ( พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ) ( 02/04/ 2394–01/10/2411 )
            พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระนามเดิมว่า “เจ้าฟ้ามงกุฎ” เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยรัชกาลที่ 2 ประสูติแต่สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี ณ พระราชวังเดิม กรุงธนบุรี เมื่อ 18 ตุลาคม พุทธศักราช 2347
เมื่อพระชนมายุได้ 9 พรรษา สมเด็จพระบรมชนกนาถ โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ประกอบพระราชพิธีลงสรง เฉลิมพระอำนาจจารึกในพระสุบรรณบัฏว่า สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามงกุฎสมมุติเทววงศ์พงศ์อิศวร กษัตริย์ขัตติยราชกุมาร
            เมื่อพระชนมายุได้ 13 พรรษา ทรงประกอบพระราชพิธีโสกัณฑ์ จากนั้นทรงผนวชเป็นสามเณรอยู่ 7 เดือน จึงลาผนวช
เจ้าฟ้ามงกุฎ ทรงศึกษาเล่าเรียนอักษรสยาม ตั้งแต่เมื่อครั้งประทับ ณ พระราชวังเดิมในสำนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ขุน) วัดโมลีโลกยาราม
            เมื่อพระชนมายุ 20 พรรษา ทรงผนวช ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ระยะแรกทรงจำพรรษา ณ วัดสมอราย (วัดราชาธิวาส ) ต่อมาได้เสด็จมาประทับ ณ วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ เพื่อทรงศึกษาพระปริยัติธรรม ทรงสอบได้ เปรียญ 5 ประโยค ทรงเชี่ยวชาญรอบรู้ในพระไตรปิฎก จากนั้นได้เสด็จไปประทับ ณ วัดสมอราย
            ในขณะที่ทรงผนวชอยู่นั้น รัชกาลที่ 2 ได้เสด็จสวรรคต ขุนนางชั้นผู้ใหญ่ได้ทูลเชิญ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร ขึ้นเป็นรัชกาลที่ 3 ทั้ง ๆ ที่พระองค์มีสิทธิ์ในราชบัลลังก์อย่างพร้อมบูรณ์ ตามโบราณราชพระเพณี พระองค์จึงตัดสินพระทัยผนวชเป็นภิกษุในผ้ากาสาวพัสตร์ต่อไป ขณะที่ทรงผนวชอยู่ได้ศึกษาภาษาอังกฤษจนสามารถพูดและเขียนได้เป็นอย่างดี นับว่าเป็นพระมหากษัตริย์ พระองค์แรกในทวีปเอเชียที่สามารถพูดภาษาอังกฤษได้ นอกจากนี้ยีงทรงศึกษาวิชาวิทยาศาสตร์ ดาราศาสตร์ ภูมิศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมืองและศาสนา ที่เขียนเป็นภาษาอังกฤษได้ด้วยพระองค์เอง             ทรงปรับปรุงแก้ไขวัตรปฏิบัติของพระสงฆ์ให้เคร่งครัดขึ้น ทำให้เกิดพระสงฆ์คณะใหม่ขึ้น เรียกว่า ธรรมยุติกนิกาย ต่อมาพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เชิญเสด็จมาประทับ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร
            เมื่อพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต เจ้าฟ้ามงกุฎ จึงได้ลาผนวช เสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 4 แห่งราชวงศ์จักรี ทรงพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(สมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ วิสุทธสมมติเทพยพงศ์วงษาดิศวรกระษัตริย์ วรขัติยราชนิกโรดม จาตุรันบรมมหาจักรพรรดิราชสังกายบรมธรรมิกมหาราชาธิราช บรมนารถบพิตรพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) เมื่อ 2 เมษายน 2394 ขณะที่มีพระชนมายุได้ 47 พรรษา ทรงมีพระนามย่อว่า พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงอยู่ในสมณเพศ 27 พรรษา ทรงดำรงสิริราชสมบัติเป็นระยะเวลา 17 ปี เสด็จสวรรคต 1 ตุลาคม 2411 รวมพระชนมายุ 65 พรรษา มีพระราชโอรสและพระราชธิดารวม 82 พระองค์

พระราชลัญจกร
เป็นรูปพระมหาพิชัยมงกุฎ ในกรอบรูปกลมรี เป็นพระราชสัญลักษณ์ ของพระบรมนามาภิไธยว่า "มงกุฎ" มีฉัตรตั้งขนาบพระมหาพิชัยมงกุฎทั้งสองข้างมีพานทองสองชั้นวางแว่นสุริยกาล หรือเพชรข้างหนึ่งวางสมุดตำราข้างหนึ่ง พระแว่นสุริยกาลหรือเพชร มาจาก ฉายา เมื่อทรงผนวช ว่า "วชิรญาณ" ส่วนสมุดตำรามาจากการที่ได้ทรง ศึกษาและมีความเชี่ยวชาญในด้าน อักษรศาสตร์และดาราศาสตร์

พระราชประวัติสมเด็จพระเทพศิรินทรา บรมราชินี
               สมเด็จพระเทพศิรินทรา บรมราชินี มีพระนามเดิมว่า หม่อมเจ้าหญิงรำเพย เป็นพระธิดา ในสมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ พระราชโอราสในรัชกาลที่ 3 กับพระชนนีน้อย เมื่อยังทรงพระเยาว์ ได้เสด็จเข้าไปประทับในพระบรมมหาราชวัง ทรงศึกษาอักขรวิธีและราชประเพณี ทรงได้รับสถาปนาเป็นพระองค์เจ้ารำเพยภมราภิรมย์ ต่อมาในพุทธศักราช 2395 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาตำแหน่งพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระนางเจ้ารำเพยภมราภิรมย์ ขณะมีพระชนมายุ 18 พรรษา มีพระราชโอรสและพระราชธิดา 4 พระองค์คือ
              1. เจ้าฟ้าชายจุฬาลงกรณ์ พระราชสมภพ ณ วันอังคารที่ 20 กันยายน พ.ศ.2396
ต่อมาได้เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี ทรงพระปรมาภิไธย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
              2. เจ้าฟ้าหญิงจันทรมณฑล โสภณภควดี ต่อมาทรงได้รับสถาปนาเป็น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าหญิงจันทรมณฑล โสภณภควดี กรมหลวงวิสุทธิกษัตริย์ ประสูติ ณ วันอังคารที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2398 สิ้นพระชนเมื่อพระชนมายุ 10 พรรษา
              3. เจ้าฟ้าชายจาตุรนต์รัศมี ประสูติ ณ วันอังคารที่ 13 มกราคม พ.ศ.2399 ต่อมาทรงได้รับสถาปนาเป็น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงศ์ เป็นต้นราชสกุล จักรพันธุ์
              4. เจ้าฟ้าชายภาณุรังษีสว่างวงศ์ ประสูติ ณ วันพุธที่ 11 มกราคม พ.ศ.2402 ต่อมาทรงได้รับสถาปนาเป็น จอมพลสมเด็จพระราชปิตุลาบรมวงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุ์วงศืวรเดช ทรงเป็นต้นราชสกุล ภาณุพันธุ์
               สมเด็จพระเทพศิรินทรา บรมราชินี เสด็จสวรรคตเมื่อ พ.ศ. 2404 ขณะพระชนมายุ 28 พรรษา